چاقی به‌عنوان یکی از معضلات مهم بهداشت عمومی در دهه‌های اخیر، به‌شکل نگران‌کننده‌ای در حال گسترش است. در حالی‌که تغییر سبک زندگی، تغذیه ناسالم، کم‌تحرکی و عوامل ژنتیکی از علل شناخته‌شده آن هستند، بُعد اجتماعی، فرهنگی و روانی چاقی نیز تأثیرات عمیقی بر فرد و جامعه دارد. استان خراسان شمالی نیز از این روند جهانی مستثنی نیست و آمارها نشان‌دهنده افزایش چاقی در گروه‌های مختلف سنی، به‌ویژه در کودکان و نوجوانان و به عنوان یک تهدید خاموش سلامت در استان مطرح است.

​​​​​​​
 ابعاد چاقی در خراسان شمالی
بر اساس آخرین آمار ارائه شده از سوی معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، حدود 65 درصد از جمعیت بزرگسال این استان با درجاتی از چاقی یا اضافه‌وزن روبه‌رو هستند و در میان کودکان و نوجوانان نیز روند افزایش وزن نگران‌کننده است. در جمعیت جوان نیز طبق طرح‌های غربالگری انجام‌شده، نرخ اضافه‌وزن به بیش از 50 درصد رسیده است.
 دغدغه والدین
مادر یک دانش‌آموز پایه ششم، با نگرانی می‌گوید: پسر من قبلاً خیلی فعال بود اما از وقتی گوشی موبایل گرفته، بیشتر وقتش را پای بازی می‌گذراند و علاقه‌ای به دویدن یا ورزش ندارد. علاقه زیادی به فست فوت ها دارد و از خوردن سبزیجات ممانعت می کند. پدر دو کودک دبستانی می گوید: وقتی بچه‌ها از مدرسه برمی‌گردند، ما سر کار هستیم و مجبوریم غذای آماده بخریم. نه وقتی برای آشپزی و انرژی برای ورزش کردن داریم. مادر دو کودک دیگر نیز می‌گوید: ما واقعاً تلاش می‌کنیم که بچه های سالم داشته باشیم، ولی وقتی مدرسه تغذیه ناسالم را محدود نمی‌کند، یا در پارک‌ها امکانات ورزشی نیست، انگیزه ما هم کم می‌شود. اگر مسئولان حمایت کنند، حتماً همکاری می‌کنیم. او پیشنهاد می‌دهد که کارگاه‌های آشپزی سالم، مشاوره تغذیه رایگان، و آموزش بازی‌های حرکتی در محله‌ها راه‌اندازی شود.
 چالش مدارس و کم‌تحرکی دانش‌آموزان
یکی دیگر از عوامل مهم، کم‌تحرکی در مدارس است. بسیاری از والدین از ساعات پایین ورزش در مدارس گلایه دارند. یک معلم تربیت‌بدنی، توضیح می‌دهد: ما فقط هفته‌ای یک زنگ ورزش داریم و فضای کافی برای فعالیت بچه‌ها نیست. خیلی از مدارس حیاط کوچکی دارند یا ابزار و وسایل ورزشی ندارند؛ این موضوع در سطح کلان آموزش‌و‌پرورش باید اصلاح شود.
 الگوی تغذیه تغییر کرده است
«کاظمی» یک کارشناس تغذیه می‌گوید: الگوی غذایی مردم استان طی سال‌های اخیر دستخوش تغییر شده است. مصرف فست‌فود، نوشیدنی‌های شیرین، مواد فرآوری‌شده و کاهش فعالیت بدنی نقش اصلی را در این موضوع دارد. از طرفی، آگاهی خانواده‌ها درباره انتخاب تغذیه مناسب پایین است. وی تأکید می‌کند: چاقی تنها یک مسئله ظاهری نیست و زمینه‌ساز بسیاری از بیماری‌های مزمن نظیر دیابت، فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی و مشکلات مفصلی در آینده خواهد بود. وی می افزاید: در خراسان شمالی، غذاهای سنتی و آش‌های محلی جایگاه ویژه‌ای دارند. هرچند بسیاری از این غذاها مغذی هستند، اما نحوه پخت چرب و مصرف زیاد نان و برنج می‌تواند خطر چاقی را افزایش دهد. وی تاکید می کند: با کمی اصلاح در نحوه پخت و استفاده از روغن‌های سالم و کنترل حجم وعده‌ها، می‌توان فرهنگ غذایی بومی را به فرصت تبدیل کرد نه تهدید.
 نان کامل مصرف کنید
دکتر «سنگ سفیدی» پزشک تغذیه هم مصرف نان کامل را برای کنترل وزن توصیه و عنوان می کند: مصرف نان کامل بر احساس سیری و کنترل وزن تاثیر دارد. فیبرهای موجود در نان کامل، سرعت تخلیه معده را کاهش می دهد و احساس سیری طولانی‌تری ایجاد می‌کنند. این عامل می‌تواند در کنترل وزن و جلوگیری از پرخوری نقش مؤثری داشته باشد. وی ادامه دمی دهد: مصرف منظم نان کامل با کاهش LDL و افزایش HDL همراه است. مصرف منظم نان کامل به دلیل داشتن فیبر و ترکیبات پلی فنولی می تواند در کاهش تری گلیسرید و LDL و در مقابل افزایش HDL خون نیز کمک کننده باشد. وی می افزاید: نان کامل چیزی فراتر از یک منبع فیبر است و مصرف آن به دلیل داشتن ترکیبات مفید و سلامت بخش متعدد می تواند تاثیرات شگرفی بر سلامت افراد در جامعه داشته باشد، بنابراین با انتخاب مصرف نان کامل باکیفیت می توان گامی موثر در جهت تغذیه سالم تر، بهبود وضعیت سلامتی و پیشگیری از بیماری ها برداشت.
 اهمیت سبک زندگی در پیشگیری از چاقی
مدیر گروه بهبود تغذیه جامعه دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی نیز با اشاره به اهمیت سبک زندگی در پیشگیری از چاقی می گوید: چاقی یکی از مهم‌ترین معضلات بهداشتی عصر حاضر است که ریشه آن در چهار عامل اصلی سبک زندگی شامل تغذیه، فعالیت بدنی، مدیریت استرس و خودمراقبتی نهفته است. «نسرین علیزاده» با تأکید بر این که نوع و میزان غذای مصرفی از ارکان اصلی در مدیریت وزن است، می افزاید: علاوه بر تغذیه، داشتن فعالیت بدنی منظم، مدیریت استرس و مشکلات روانی، ترک دخانیات و مراجعه به موقع برای دریافت مشاوره‌های تخصصی نقش مهمی در پیشگیری از اضافه وزن دارد. وی ادامه می دهد: عوامل محیطی و ژنتیکی نیز می‌توانند در بروز چاقی نقش داشته باشند، اما با تغییر سبک زندگی می‌توان تا حد زیادی بر این عوامل غلبه کرد. برای مثال، آلودگی‌های محیطی نیز از جمله عواملی است که به صورت غیرمستقیم می‌تواند در کاهش تحرک و افزایش وزن مؤثر باشد. وی خاطرنشان می کند: هر فرد باید بتواند عوامل مؤثر در اضافه وزن خود را بشناسد و برای این کار نیازمند مراجعه به مراکز مشاوره و خدمات جامع سلامت است. وی افزود: با اجرای نظام ادغام خدمات تغذیه در شبکه سلامت کشور، هم‌اکنون در استان خراسان شمالی حدود ۱۲ کارشناس تغذیه علاوه بر کارشناسان در مراکز خدمات جامع سلامت شهری در مراکز روستایی فعال هستند که به صورت رایگان خدمات مشاوره تخصصی و در صورت نیاز، رژیم غذایی مناسب را برای افراد دارای اضافه وزن ارائه می‌دهند. 
 چاقی، عامل بروز بیماری‌های غیرواگیر
وی با اشاره به این که چاقی، امروز به عنوان یک بیماری شناخته می‌شود، می گوید: چاقی عامل بروز بیماری‌های غیرواگیر همچون دیابت، بیماری‌های قلبی - عروقی، مشکلات اسکلتی و عضلانی مانند زانو و کمر درد است و حتی می‌تواند بر امنیت شغلی و فعالیت‌های روزمره افراد تأثیر منفی بگذارد. وی با اشاره به مطالعات دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت اظهار می کند: از سال ۱۴۰۱، نقشه اپیدمیولوژیک اضافه وزن و چاقی به تفکیک استان‌ها منتشر شده است که بر اساس آن، در استان خراسان شمالی بیش از ۵۰ درصد جمعیت بالای ۱۸ سال و همچنین حدود ۶۵ درصد از میانسالان تحت پوشش دارای وزن بالا و چاقی هستند.
چاقی، عامل 2 علت اول مرگ‌ومیر در استان
 مدیر گروه بهبود تغذیه دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی می گوید: بر اساس آمار، 3 علت اصلی مرگ‌ومیر در استان، شامل بیماری‌های قلبی - عروقی، سرطان‌ها و حوادث هستند که دو مورد نخست به طور مستقیم با اضافه وزن و چاقی در ارتباطند. وی تغذیه مقابل تلویزیون را یکی از دلایل اصلی چاقی در کودکان می داند و می افزاید: سازمان جهانی بهداشت(WHO) برای کنترل چاقی کودکان و نوجوانان برنامه‌ای با عنوان ۰-۱-۲-۵ پیشنهاد داده است که شامل حداکثر ۲ ساعت تماشای تلویزیون، ۵ وعده میوه و سبزیجات در روز، صفر مصرف نوشیدنی‌ها و خوراکی‌های پرقند و پرچرب و حداقل یک ساعت فعالیت بدنی روزانه است.
 خدمات تغذیه در مراکز خدمات جامع سلامت 
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی نیز با اشاره به خدمات تغذیه در مراکز خدمات جامع سلامت تحت پوشش دانشگاه می گوید: با هدف بهبود وضعیت تغذیه‌ای جامعه، پیشگیری از بیماری‌های مرتبط با تغذیه و ارتقای سلامت افراد در گروه‌های مختلف سنی خدمات تغذیه ای به‌طور رایگان در مراکز خدمات جامع سلامت دانشگاه ارائه می شود که نسبت به گذشته افزایش داشته است. دکتر «افشین دلشاد» با بیان این که اکنون ۸ کارشناس تغذیه جدید در قالب برنامه پزشک خانواده روستایی جذب شده‌اند و به ارائه خدمات تخصصی تغذیه در مناطق روستایی مشغول هستند، می افزاید: این کارشناسان با تمرکز بر بهبود تغذیه روستاییان، نقش مهمی در ارتقای سلامت این مناطق ایفا می‌کنند. وی عنوان می کند: علاوه بر این، ۱۷ کارشناس تغذیه دیگر نیز در مراکز خدمات جامع سلامت شهری و روستایی استان فعالیت دارند و به گروه‌های هدف، از جمله مادران باردار، بیماران دیابتی، افراد دارای اضافه‌وزن و چاقی، کودکان مبتلا به سوءتغذیه و سایر نیازمندان، خدمات تخصصی تغذیه ارائه می‌دهند.به گفته وی، خدمات کارشناسان تغذیه در این مراکز شامل مراقبت‌های تخصصی تغذیه، مشاوره رژیم‌درمانی، کنترل بیماری‌های مرتبط با تغذیه و آموزش تغذیه جامعه است.