​​​​​​​
خراسان شمالی در سال های گذشته از قطب های تولید گل محمدی بود اما عطر این گل ها این روزها کمتر از گذشته، فضای بهاری استان را معطر کرده است. تولیدکنندگان گل محمدی برای ادامه مسیر فعالیت خود با دغدغه های مختلفی مواجه هستند که توجه به این دغدغه ها می تواند از نابودی گلستان های استان جلوگیری کند؛ اتفاقی که به نظر می رسد بیخ گوش این گلستان هاست. ایسنا در همین زمینه نوشت: در این روزهای بهاری، گلستان‌های خراسان شمالی حال و هوایی خاص پیدا می‌کردند و فضای گلستان‌ها آکنده از شمیم طلای معطر می‌شد، اما امسال دیگر گلستان‌ها عطر و بوی سال‌های قبل را ندارند. گلستان‌های گل محمدی در چند سال گذشته به دلیل این که نسبت به کم آبی از مقاومت بالایی برخوردار بود توسعه زیادی پیدا کرد به طوری که سطح زیادی از اراضی کشاورزی شهرستان فاروج به گلستان تبدیل شد، اما امسال دیگر خبر چندانی از این گلستان‌ها نیست. علاوه بر آن، گلستان‌های باقی مانده نیز امسال با مشکلات زیادی مواجه هستند.

 خشکسالی، قطع برق و چالش گلستان ها
مسعود زیادآبادی که دارای ۲۵ هکتار گلستان گل محمدی در شهرستان اسفراین اظهار کرد: خشکسالی، هوای گرم و قطع برق چاه‌های کشاورزی گلستان‌ها را با چالش مواجه کرده است. وی گفت: اوج زمان آبدهی به بوته‌های گل محمدی اردیبهشت است اما متاسفانه هفت ساعت در روز، برق چاه‌های کشاورزی برای آبیاری قطع می‌شود. از سوی دیگر امسال هوای گرم زود فرا رسید و بارندگی نیز وجود نداشته و این امر نیز سبب شده در حال حاضر از ۱۰۰ درصد بوته ها ۳۰ درصد از آن ها خشک شود. ۷۰ درصد باقی‌مانده بوته نیز با تمام توان خود، گل‌دهی نمی‌کنند و ۵۰ درصد غنچه‌ها می‌ریزند و به گل نمی‌نشینند و این امر خسارت‌های خیلی زیادی را به ما وارد کرده است. وی به قیمت گل محمدی اشاره کرد و ادامه داد: قیمت هر کیلوگرم گل محمدی ۸۰ تا ۱۰۰ هزار تومان است که پارسال نیز قیمت گل‌های خریداری‌شده ۸۵ هزار تومان بود با وجود این که امسال قیمت گلاب ۵۰ درصد افزایش یافته است. این باغدار اسفراینی بیان کرد: علاوه بر مشکلات مذکور، یکی دیگر از معضلاتی که با آن مواجه هستیم پیدا کردن کارگر برای چیدن گل است به طوری که با هزاران زحمت توانسته ام ۱۰۰ کارگر را پیدا کنم. وی تصریح کرد: قیمت گل چندان افزایش نداشته، اما دستمزد کارگر تا ۵۰ درصد افزایش پیدا کرده است به طوری که دستمزد یک کارگر زن ۴۳۰ و مرد ۷۰۰ هزار تومان در حال حاضر است. زیدآبادی خاطرنشان کرد: اگر مشکلات موجود در سال‌های آینده وجود داشته باشد مجبور می‌شویم گلستان‌ها را خراب کنیم و کار دیگری انجام دهیم.

 گلستان‌هایی که به مزارع گندم و جو تبدیل شدند
چمنی، یکی دیگر از باغداران گل محمدی در شهرستان فاروج است که اظهار کرد: مساحت گلستانم بیش از ۲۰ هکتار بود اما تمام آن را به مزرعه گندم و جو تبدیل کردم. وی بیان کرد: مشکلات زیادی در زمینه تولید گل محمدی وجود داشت که یکی از آن‌ها پیدا کردن کارگر برای برداشت بود که گاهی اوقات کارگر پیدا نمی‌شد و فقط مجبور می‌شدیم تا گل‌های نیمه شکفته را جمع آوری کنیم و بسیاری از گل و غنچه‌ها روی بوته باقی می‌ماندند و جمع آوری نمی‌شد. چمنی گفت: از سوی دیگر قیمت گل‌های خریداری شده در این استان پایین بود، کارخانه ها با قیمت پایین گل‌ها را خریداری و پول را بعد از مدت زیادی پرداخت می‌کردند. علاوه بر آن، خشکسالی باعث شد تا چاه‌هایی که گلستان را آبیاری می‌کردیم خشک شود و با مشکل آبیاری بوته‌های گل مواجه بودیم.

 صنایع فرآوری با کمبود گل مواجهند
صفدر صفدری مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی با اشاره به آغاز برداشت گل محمدی از گلستان‌های استان اظهار کرد: مساحت گلستان‌های گل محمدی در این استان ۱۳۶ هکتار است که بیشترین مساحت آن در اسفراین است. وی گفت: در گذشته، بیشترین مساحت گل محمدی در شهرستان فاروج بود که به علت وجود مشکلاتی همچون برداشت دستی محصول، باغ‌ها خراب و تبدیل به مزارع گندم، جو و زعفران شده‌اند. صفدری افزود: در حال حاضر صنایع فرآوری گل محمدی به اندازه کافی در استان وجود دارد و حتی این واحدها با کمبود گل مواجه هستند و گاهی گل را از سایر استان‌ها وارد می کنند. علاوه بر آن، به‌دنبال اعطای تسهیلات، یکی از سرمایه گذاران در شهرستان راز و جرگلان برای راه اندازی واحد تولیدی گلاب تام است. وی ادامه داد: قطع برق چاه های کشاورزی یکی از معضلات حوزه کشاورزی در سال جاری بوده که موجب بروز خسارت بر میزان تولید شده است. به گفته این مقام مسئول، پیش بینی می‌شود امسال ۱۳۵ تن گل محمدی از گلستان‌های استان برداشت شود.

 چالش ها و دغدغه ها
ایرنا هم نوشت: بهار که می‌رسد، خراسان شمالی بوی زندگی می‌گیرد؛ از دل خاک خشک، گل‌هایی می‌رویند که نه‌فقط عطرشان، که امیدشان در جان کشاورزان جوانه می‌زند. گلبرگ‌های صورتی‌شان چون پر پروانه در آفتاب می‌درخشند و عطر دل‌انگیزشان در کوچه‌باغ‌ها می‌پیچد؛ عطری که نه‌تنها مشام را نوازش می‌دهد، بلکه روح را تازه می‌کند. کشاورزان سختکوش با دستانی خسته اما دل‌هایی سرشار از امید در این روزها به دل گلستان‌ها می‌زنند؛ می‌چینند، جمع می‌کنند و گنجینه‌ای از عطر و رنگ را به خانه‌های خود و دل‌های ما هدیه می‌دهند. بوی گل‌های محمدی در گوشه‌گوشه استان در هوا می‌پیچد و دل‌ها را به یاد روزهای پرشور کشاورزی و تلاش برای بهتر شدن می‌برد. در بیش از ۵۰۰ هکتار از زمین‌های خراسان شمالی، این گل‌های با عشق، هر روز شکوفا می‌شوند و امید را در دل مردم می‌افشانند. مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی از برداشت گل محمدی در استان خبر می‌دهد و با افتخار می‌گوید: ۳۲۸ هکتار گلستان گل محمدی آماده برداشت است، اما حقیقت این است که در دل این زمین‌ها، این رقم واقعی به ۵۰۰ هکتار هم می‌رسد. امسال پیش‌بینی می‌شود که حدود ۳۰۰ تن گل تر برداشت شود، این تنها عددی از عملکرد یک فصل نیست، بلکه گواهی است از عشق، تلاش و دست‌های پرمحبت کسانی که برای بارور کردن این زمین‌ها شب و روز می‌کوشند. این گل‌ها، نمایی از زحمت‌های کشاورزان، حکایت از عزم راسخ مردم خراسان شمالی دارند و گل محمدی در این دیار، تنها گل نیست بلکه زندگی است و نمادی از یک تلاش بی‌پایان که در دل آن نه تنها گل‌ها شکوفا می‌شوند، بلکه رویاها هم به حقیقت می‌پیوندند. اما آن چه که مهمتر از برداشت این محصول به نظر می رسد، داستان پشت این گل‌هاست، درختان گل محمدی با زحمت کشاورزان به بار می‌نشینند، اما همیشه با چالش‌هایی بزرگ روبه‌رو بوده‌اند. خشکسالی و کاهش منابع آبی به‌ویژه در سال‌های اخیر بسیاری از زمین‌های کشاورزی را تحت تاثیر قرار داده است و گل محمدی همچنان به عنوان یک گنجینه در دل زمین‌های خراسان شمالی به رشد و نمو خود ادامه می‌دهد. کشاورزان به خوبی می‌دانند که گل محمدی نه تنها محصولی ارزشمند برای فروش است، بلکه همواره به عنوان بخشی از فرهنگ این دیار شناخته می‌شود. درست در دل همین گل‌ها، گلاب و اسانس‌های ناب تولید و سالانه ۶۲۱ هزار لیتر گلاب از این گل‌ها استخراج می‌شود، همچنین ۲۲ لیتر اسانس گل محمدی، ۲۹ هزار کیلوگرم گلبرگ خشک و ۱۲ هزار کیلوگرم غنچه خشک از خراسان شمالی به بازارهای مختلف عرضه می‌شود.
این محصول با تاریخچه‌ای چند هزار ساله در ایران در بسیاری از نقاط دنیا شناخته شده است. از این رو، خراسان شمالی نه تنها به عنوان یکی از مهم‌ترین تولیدکنندگان گل محمدی در کشور شناخته می‌شود، بلکه این محصول در طب سنتی، صنایع غذایی، دارویی و عرقیات معطر کاربردهای فراوانی دارد. اما گلاب و اسانس، تنها هدیه این گل‌ها نیستند. گل محمدی در شرایط دشوار آب و هوایی به ویژه در زمین‌های شیب‌دار، نه تنها به عنوان یک محصول اقتصادی مطرح می‌شود، بلکه به حفظ خاک و جلوگیری از فرسایش آن نیز کمک می‌کند. کشاورزان در کنار برداشت گل محمدی از آن به عنوان پرچین در اطراف باغ‌ها و مزارع استفاده می‌کنند؛ این پرچین‌ها نه تنها به جلوگیری از فرسایش خاک کمک می‌کنند، بلکه فضای بیشتری برای رشد این گل‌های زیبا فراهم می‌آورند. با وجود تمام زیبایی‌ها و امیدهایی که در دل گلستان‌های خراسان شمالی جوانه زده، سایه‌ای از دغدغه همچنان بر سر این صنعت خوش‌عطر گسترده است. اگرچه کشاورزان با جان و دل گل می‌کارند و هر صبح با سپیده‌دم به دل مزرعه می‌زنند، اما نبود زیرساخت‌های لازم برای فرآوری و بسته‌بندی این محصول ارزشمند، زنجیره‌ی ارزش گل محمدی را ناتمام گذاشته است. در حالی‌که زمین‌های خراسان شمالی آغوش خود را به روی این گل پرخاصیت گشوده‌اند، کمبود صنایع تبدیلی و تکمیلی باعث شده تا بخش بزرگی از این محصول به صورت خام و فله‌ای، راهی دیگر استان‌ها شود؛ جایی که ارزش افزوده‌اش نصیب تولیدکنندگان دیگر می‌شود. این جاست که لزوم ایجاد کارخانه‌های گلاب‌گیری گنجینه‌ای از محصولات طبیعی، واحدهای تولید اسانس و کارگاه‌های بسته‌بندی با استانداردهای بین‌المللی بیش از همیشه احساس می‌شود. اگر این گام برداشته شود، نه‌تنها درآمد کشاورزان افزایش می‌یابد، بلکه اشتغال پایدار در روستاها تقویت می شود و استان می‌تواند به یکی از قطب‌های اصلی تولید محصولات فرآوری‌شده گل محمدی در کشور تبدیل شود. اکنون زمان آن فرا رسیده که مسئولان، سرمایه‌گذاران و نهادهای پشتیبان، این نیاز را جدی بگیرند چراکه تنها با تکمیل زنجیره تولید است که عطر گل محمدی خراسان شمالی می‌تواند در بازارهای ملی و جهانی، همان‌طور که شایسته‌اش است، بدرخشد.